Cấu tạo protein và 9 chức năng quan trọng của protein đối với cơ thể người

Protein hay đạm là một trong những dưỡng chất quan trọng giúp duy trì sự sống của con người. Để biết chính xác protein là gì, protein có tác dụng gì, chức năng của protein đối với cơ thể, hãy cùng Whey Tốt tìm hiểu trong bài viết sau đây.

Protein là gì?

Protein hay còn gọi là đạm, là đại phân tử sinh học có vai trò quan trọng trong cơ thể sống. Protein đảm nhận các chức năng trong cấu trúc tế bào, vận chuyển chất, xúc tác phản ứng hóa học, điều hòa hoạt động cơ thể và bảo vệ cơ thể khỏi các yếu tố gây hại.

Protein là gì? (Nguồn: Internet)

Protein được cấu tạo từ các axit amin liên kết với nhau thông qua liên kết peptit. Cách sắp xếp axit amin khác nhau sẽ tạo nên cấu trúc protein khác nhau. Trong tự nhiên có khoảng hơn 20 axit amin tham gia vào cấu tạo của protein, tạo nên hàng ngàn loại protein. Axit amin chia thành 2 loại là thiết yếu và không thiết yếu. Đối với axit amin thiết yếu, cơ thể người không tự tổng hợp được mà cần hấp thu từ các nguồn thực phẩm bên ngoài. Còn axit amin không thiết yếu, cơ thể có thể tự tổng hợp nhưng vẫn cần bổ sung từ thực phẩm bên ngoài. 
Trong cơ thể người, protein có mặt ở hầu hết các bộ phận như xương, cơ, da, tóc,... Chính vì vậy, vai trò của protein đối với cơ thể chúng ta rất quan trọng. Việc bổ sung protein hàng ngày là vô cùng cần thiết. Nếu cơ thể thiếu hụt protein, bạn có thể gặp phải một số tình trạng sức khỏe như suy dinh dưỡng, gầy ốm, chậm lớn, sức đề kháng yếu,...

>> Xem thêm: Bột whey là gì? Lợi ích, cách uống đạm whey hiệu quả và lưu ý sử dụng

Chức năng của protein đối với cơ thể

Protein có vai trò vô cùng quan trọng trong việc xây dựng và duy trì các tế bào, mô và cơ quan trong cơ thể. Các chức năng quan trọng của protein đối với cơ thể chi tiết như sau:

Duy trì và tăng trưởng các mô

Trong một vài trường hợp, cơ thể cần sử dụng nhiều protein hơn mức bình thường, dẫn đến nhu cầu bổ sung đạm tăng cao. Tình trạng này thường xảy ra ở những người đang mắc bệnh, phụ nữ mang thai và cho con bú, người cần hồi phục sau chấn thương. Ngoài ra, những người lớn tuổi, người vận động mạnh cũng cần nạp nhiều protein hơn.

Tham gia vào các phản ứng sinh hóa

Một số loại protein hoạt động như các enzyme, đóng vai trò xúc tác cho hàng ngàn phản ứng sinh hóa cần thiết diễn ra liên tục trong cơ thể. Nhờ có enzyme mà quá trình phản ứng sinh hóa diễn ra nhanh hơn cũng như hạn chế năng lượng tiêu thụ. Một số hoạt động mà cơ thể cần phụ thuộc vào enzyme bao gồm tiêu hóa, co thắt cơ, đông máu, sản xuất năng lượng,...

Một trong những chức năng của protein là hỗ trợ phản ứng sinh hóa trong cơ thể (Nguồn: Internet)

Hỗ trợ truyền tín hiệu giữa các tế bào

Một số loại protein hoạt động như hormone (nội tiết tố) giúp truyền thông tin, giao tiếp giữa các tế bào, mô và cơ. Hormone được chia thành 3 nhóm chính: protein và peptide, steroid, amin được tạo ra từ các mô hoặc tuyến nội tiết.

Trong cơ thể, protein và peptide là nhóm chiếm phần lớn nội tiết tố, gồm có:

• Insulin: Truyền tín hiệu hấp thu glucose vào tế bào.
• Glucagon: Truyền tín hiệu phân hủy glucose dự trữ trong gan.
• hGH: Kích thích các mô phát triển.
• ADH: Truyền tín hiệu yêu cầu thận tái hấp thu nước.
• ACTH: Kích thích giải phóng cortisol tham gia vào quá trình trao đổi chất.

Định hình cấu trúc mô tế bào

Một trong những chức năng không thể thiếu của protein chính là xây dựng, định hình cấu trúc mô tế bào. Dưới đây là một số loại protein tham gia chức năng này:

• Keratin: là một dạng protein có trong da, tóc và móng tay.
• Collagen: Dạng protein nhiều nhất trong cơ thể, có trong cấu tạo của da, gân, xương và dây chằng.
• Elastin: Đóng vai trò tăng độ đàn hồi của các mô dù bị kéo dãn vẫn trở về trạng thái ban đầu như tử cung, phổi, động mạch,...

Tăng cường hệ miễn dịch

Protein là chất giúp cơ thể hình thành globulin miễn dịch (kháng thể) giúp chống lại sự xâm nhập của vi rút, vi khuẩn gây hại cho cơ thể. Nếu không có kháng thể, vi khuẩn và virus sẽ tự do tấn công và dần xâm chiếm cơ thể, gây nên các bệnh nhiễm trùng.

Khi đã tạo ra kháng thể chống lại vi khuẩn và virus cụ thể, các tế bào sẽ tự động “ghi nhớ” và phản ứng nhanh hơn khi gặp lại các tác nhân gây bệnh trước đây lần nữa tấn công cơ thể. Nhờ đó, cơ thể có khả năng chống lại các bệnh đã từng mắc phải.

Protein giúp tăng cường hệ miễn dịch cho cơ thể (Nguồn: internet)

Duy trì độ pH

Bên cạnh những chức năng trên, protein đóng vai trò cân bằng nồng độ pH (bazơ và axit) trong cơ thể. Chúng cũng hoạt động như chất đệm, giúp duy trì độ pH ổn định của máu và các dịch cơ thể khác, tạo môi trường thuận lợi cho các hoạt động sinh học. Ví dụ như hemoglobin là một loại protein tạo nên các tế bào hồng cầu. Hemoglobin sẽ liên kết với một lượng nhỏ axit, hỗ trợ duy trì độ pH bình thường trong máu.

Thang đo pH dao động trong mức 0 – 14, thể hiện mức độ axit giảm dần và mức độ kiểm tăng dần. Độ pH của máu duy trì trong khoảng 7.35 - 7.45. Nếu lượng H+ trong máu vượt 7.35 thì máu bị nhiễm độc axit (nhiễm toan). Nếu lượng H+ trong máu vượt 7.45 thì máu bị nhiễm kiềm. Hai tình trạng trên đều gây ảnh hưởng đến chức năng sống của cơ thể. Do đó, việc cân bằng nồng độ pH trong cơ thể là điều cần thiết để phòng tránh các ảnh hưởng xấu đến sức khỏe, thậm chí là tử vong.

Vận chuyển và lưu trữ chất dinh dưỡng

Thông qua dòng máu, protein vận chuyển các dưỡng chất như oxy, glucose, vitamin, khoáng chất,... ra - vào các tế bào. Mỗi protein vận chuyển chỉ liên kết với các chất cụ thể. Ví dụ như GLUT là protein vận chuyển glucose đến các tế bào thì sẽ không làm nhiệm vụ di chuyển cholesterol của lipoprotein.

Ngoài ra, protein cũng có chức năng dự trữ chất dinh dưỡng trong cơ thể. Ví dụ như ferritin giúp dự trữ sắt, casein có trong sữa giúp trẻ phát triển toàn diện.

Cân bằng chất lỏng

Albumin và globulin là những cấu trúc protein trong máu, đóng vai trò thu và giữ nước để điều chỉnh áp suất thẩm thấu, đảm bảo cân bằng chất lỏng trong cơ thể. Nếu không được bổ sung đủ protein, lượng albumin và globulin sẽ giảm khiến máu trong mạch không được giữ lại, chất lỏng bị tích tụ gây sưng phù, đặc biệt là ở dạ dày. Đây là hiện tượng suy dinh dưỡng protein nghiêm trọng - suy dinh dưỡng thể phù Kwashiorkor.

Cung cấp năng lượng

Cung cấp năng lượng để duy trì hoạt động là một trong những chức năng quan trọng của protein. Thông thường, 1g protein chứa 4 calo, 1g carbohydrate/chất bột đường chứa 4 calo, 1g lipid/chất béo chứa 9 calo. Bởi vì năng lượng từ chất béo, carb hiệu quả hơn, trong khi protein cần tham gia nhiều chức năng khác nên năng lượng từ protein sẽ được sử dụng sau cùng. 

Chỉ trong các trường hợp như nhịn ăn từ 18 - 48 tiếng không nạp carb và chất béo hay nguồn dự trữ carb ở mức thấp, cơ thể mới tiến hành phá vỡ cơ xương để giải phóng các axit amin có thể cung cấp năng lượng thay thế.

Protein giúp cung cấp năng lượng để duy trì hoạt động cơ thể (Nguồn: internet)

>> Xem thêm: 

• Top 10 sữa whey protein cho nữ tăng cơ giảm mỡ tốt nhất hiện nay
• Protein thực vật và whey protein loại nào tốt hơn?

Cách bổ sung protein hiệu quả 

Các loại thực phẩm giàu protein

Để có hiệu quả sức khỏe tốt nhất, bạn nên bổ sung protein từ nhiều nguồn khác nhau, gồm protein thực vật và protein động vật. Dưới đây là những loại thực phẩm giàu protein có thể bổ sung vào thực đơn hàng ngày của bạn:

• Các loại hải sản (cá, tôm, ghẹ,...), gia cầm (gà, vịt,...), trứng
• Các loại sữa tươi, sữa chua, phô mai
• Các loại hạt như hạt điều, hạnh nhân, macca, quả óc chó,...
• Các loại ngũ cốc nguyên hạt như yến mạch, lúa mì, hạt kê, kiều mạch,...
• Các loại đậu như đậu nành, đậu phộng, đậu hà lan, đậu đen,... 
• Các loại rau củ quả: Bông cải xanh, rau chân vịt, ngô, atisô, ổi, bơ...
• Thực phẩm bổ sung: sữa whey protein, sữa mass gainer tăng cân,...

Trong đó, nhóm thực phẩm bổ sung cung cấp protein hấp thu nhanh hơn thực phẩm tự nhiên. Tuy nhiên, thực phẩm bổ sung không thể thay thế hoàn toàn thực phẩm tự nhiên trong chế độ ăn hàng ngày. Vậy nên, bạn có thể kết hợp sử dụng cả 2 nhóm thực phẩm trên để bổ sung đạm cho cơ thể hiệu quả nhất. Ví dụ vào những thời điểm cần nạp protein nhanh như trước và sau khi tập gym, bạn có thể sử dụng whey protein.

Chức năng của protein cực kỳ quan trọng đối với cơ thể người. Chính vì vậy, việc bổ sung đủ protein hàng ngày là điều không thể thiếu. Nếu bạn đang băn khoăn chưa biết lựa chọn sản phẩm bổ sung protein nào phù hợp với thể trạng của mình, hãy liên hệ với Whey Tốt ngay hôm nay!

Whey Tốt là chuỗi cửa hàng cung cấp thực phẩm bổ sung và ăn kiêng uy tín với mức giá nhất Việt Nam. Tất cả sản phẩm tại đây đều được nhập khẩu chính hãng 100% từ các thương hiệu lớn trên thế giới như Optimum Nutrition, MyProtein, Applied Nutrition, Mutant, Rule One Proteins, Rule One Proteins,...

Bên cạnh thực phẩm bổ sung protein, Whey Tốt còn có rất nhiều sản phẩm phục vụ đa dạng nhu cầu khác như sản phẩm tăng cân, sản phẩm tăng cơ, sản phẩm đốt mỡ giảm cân, vitamin và khoáng chất,... Đặc biệt, với đội ngũ tư vấn viên nhiệt tình, giàu kinh nghiệm, bạn chắc chắn sẽ tìm ra được sản phẩm phù hợp nhất với bản thân tại đây. Đến Whey Tốt ngay hôm nay để nhận được những ưu đãi mới nhất nhé!

Lượng protein cần thiết hàng ngày là bao nhiêu?

• Đối với người trưởng thành khỏe mạnh: Người trưởng thành khỏe mạnh khuyến nghị chung là 0,8 gram protein/ngày cho mỗi kilogram trọng lượng cơ thể. Tuy nhiên, con số này có thể thay đổi tùy thuộc vào mức độ hoạt động thể chất. Nếu người hoạt động thể chất nhiều hơn, đặc biệt là những người tập luyện sức mạnh hay làm việc nặng, cơ thể có thể cần lượng protein cao hơn từ 1,2 - 2 gram/kg trọng lượng cơ thể/ngày.
• Đối với người tập gym, vận động viên: Vận động viên thể hình hoặc những người tập gym có thể cần từ 1,4 đến 2,0 gram protein/kg trọng lượng cơ thể/ngày. Vận động viên sức bền có thể cần từ 1,2 đến 1,7 gram protein/kg trọng lượng cơ thể/ngày.
• Người lớn tuổi: Người lớn tuổi trên 70 tuổi có thể cần lượng protein cao hơn là ít nhất 1 gram/kg/ngày để duy trì khối lượng cơ bắp và sức khỏe xương.
• Phụ nữ mang thai và cho con bú: Phụ nữ mang thai và cho con bú cần khoảng 71 gram/ngày protein để hỗ trợ sức khỏe người mẹ và sự phát triển của bé.
• Người có bệnh lý nhất định: Một số bệnh lý có thể ảnh hưởng đến nhu cầu protein. Ví dụ, người mắc bệnh thận có thể cần hạn chế lượng protein.

Người tập gym cần từ 1,4 - 2,0 gram protein/kg mỗi ngày (Nguồn: Internet)

Tiêu thụ thiếu hay quá nhiều protein ảnh hưởng thế nào đến sức khỏe?